Preek op de 25e zondag na Pinksteren, 19 november 2023
De hoorders van Jezus luisteren met spanning hoe de eenzame reiziger wordt overvallen en van zijn kleren beroofd bloedend langs de weg ligt. Ze voelen medelijden en zijn verontwaardigd als een priester en leviet aan die gewonde man voorbij lopen. Misschien zijn die bang omdat de rovers nog in de buurt kunnen zijn, of bang om ritueel onrein te worden door de aanraking met deze gewonde man. Maar wat die hoorders totaal niet verwachtten is dat een Samaritaan zich vol zorg en liefde buigt over deze gewonde man.
‘Wie is mijn naaste’ vroeg de wetgeleerde aan Jezus. Een naaste lijkt ook voor ons iemand die dicht naast ons staat, die wij als een medemens herkennen omdat wij iets gemeenschappelijks hebben, dezelfde familie, iemand die ook onze taal spreekt, van het zelfde volk is, die onze cultuur of leefwijze deelt, iemand met dezelfde huidskleur. Maar Jezus bedoelt hier met een naaste iemand van een ander volk, een ander geloof, iemand die als een vijand gezien wordt. Die wordt de naaste van de gewonde reiziger langs de weg.
Dit is helemaal niet vanzelfsprekend. Hoezeer we ons thuis kunnen voelen bij mensen die ons het naast staan, zo moeilijk is het om mensen van een andere cultuur, godsdienst of huidskleur, als onze naaste te zien, laat staan iemand van een volk dat wij als vijandig beschouwen. Eigenlijk is dit de erfzonde. De hele mensheid is ermee behept. Wij mensen voelen angst voor wie anders is dan wat ons vertrouwd is. Het vreemd zijn van de ander wordt als een bedreiging gezien. Het is steeds opnieuw een bron van conflicten en van geweld. Zeker als mensen van een andere bevolkingsgroep onze eigen groep aanvallen. Al of niet vermeend. Dan volgt er een tegenaanval om wraak te nemen. We zien het in de vele brandhaarden in deze wereld. We zien het dagelijks in het TV Journaal.
En zo ligt de mensheid zelf gewond langs de weg. Hulpeloos omdat we deze conflicten met hun geweld niet kunnen voorkomen.
En in deze ellende komt ons Christus tegemoet, Christus zelf is de barmhartige Samaritaan die ons wil bevrijden van de angst voor de ander die anders is. Die ons hiervan schoonwast door het water van het doopsel, en die onze wonden geneest door de olie van het vormsel en met de wijn van de eucharistie, en zo laat delen in het wonder van de vergeving. Die ons thuisbrengt in de herberg van de kerk. En zo krijgt de kerk de betekenis van een veldhospitaal, zoals Paus Franciscus de kerk noemt. Een veldhospitaal, tegelijk hekelt de paus het klerikalisme, denk aan de priester en de leviet, klerikalisme ook als oorzaak van misbruik. Het gaat de paus om een hiervan uitgezuiverde gemeenschap. Waar iedereen, ook diegene die heel anders is dan wij, met een andere taal en cultuur een tehuis vindt. Waar niemand meer een vreemde is, omdat we tezamen in Gods liefde zijn opgenomen. En van hieruit mogen wij als open mensen in het leven staan. We moeten het begrip kerk hier wel ruim opvatten, het gaat om al die plekken waar de Geest van Christus mensen tot verzoening brengt. Waar deze Heilige Geest mensen helpt om zich in te leven in de gevoelens van de ander die anders is dan wijzelf.
Zoals die Israëliër die op 7 oktober zelf zijn dochter verloor door de aanval van Hamas. Hij zei: ‘ook in Gaza leven moeders die huilen om hun gedode kinderen’. Er is maar één weg, zei deze joodse vader en dat is dat we vrede sluiten met elkaar. Zo mogen mensen naasten worden van elkaar.
vader Paul
Preek op de Zondag van de Vaders van het 7e concilie. 15 okt 2023
In de 8e eeuw begon een hevige strijd tegen de verering van iconen. Halverwege die eeuw kwam daar verandering in. Het concilie van 787 dat wij vandaag gedenken verdedigde de iconenverering. Omdat God werkelijk mens is geworden mag Christus naar zijn mensheid worden afgebeeld. In de heiligen zien wij hoe mensen worden omgevormd naar het beeld van God. En daarom mogen ook heiligen worden afgebeeld op iconen en vereerd. Zo kunnen ook wij net als zij worden omgevormd, toegroeiend naar de gelijkenis met God.
Iconen laten de diepste spirituele bestemming van elke mens zien. God is de materiele wereld ingetreden. Materie bemiddelt de genade. Christus genas niet enkel door zijn woord, maar ook door aanraking met speeksel en slijk. De mens is geroepen de materiele schepping tot vervulling te brengen in Christus, zodat God kan zeggen: ‘het is zéér goed’.
Op iconen zien we bergen, bomen, planten en dieren in een paradijselijke staat. Iconen leren ons eerbied. Een icoonschilder gaat zorgvuldig en eerbiedig om met pigmenten die uit aarde en planten gewonnen zijn en met dierlijk eigeel. Zo mogen wij allemaal in ons dagelijks leven ook omgaan met wat de aarde voortbrengt om ons te voeden, met spullen om je huis in te richten en wat niet al.
Deze eerbied voor de geschapen materiele wereld betreft natuurlijk ook de eerbied voor Gods schepselen, de dieren en zeker ook de mensen. We zien op iconen hoe Christus ons indringend aankijkt, met mensenogen. Ogen vol mededogen maar ook met ogen die een appèl op ons doen. Dit leert ons wat een ontmoeting tussen mensen onderling betekent. Zoals de Franse denker Emmanuel Levinas heeft gezegd: in het gelaat van de ander, zien wij iets heel bijzonders. De ogen van een medemens zijn het meest kwetsbaar, en tegelijk stralen ze iets onverbiddelijks uit waar je niet omheen kunt. We zien ogen die heel indringend vragen dat wij hem of haar recht doen en niet afwijzen. In de ander met een kleine letter zien wij zo de Ander met een hoofdletter. Iets van God zelf doet een beroep op ons door de ogen van de ander. Zeker de ander die anders is als wijzelf of die niet tot onze eigen bevolkingsgroep behoort. Vaak roept die vreemde ander vrees op zodat we die ander als een bedreiging voor ons zien. Dan vergeten we dat het een mens is, net zoals wij.
Bij grote conflicten en oorlogen leidt die vrees voor de ander tot geweld. En vaak gaat dit samen met misbruik van religie. Hamas en de joodse kolonisten beroepen zich allebei op God. De kolonisten en ultra zionisten zeggen dat het gehele Palestijnse land door God aan de joden geschonken is. Hamas zegt dat dit zelfde land door Allah enkel aan de Moslims gegeven is. Dan is er in dit land, dat wij het heilige land noemen, geen plaats meer voor de ander die niet tot het eigen volk behoort. Hamas nam op een verschrikkelijke manier wraak op de onderdrukking in Gaza en de bezetting met geweld van de kolonisten op de Westoever. En Israël slaat meedogenloos terug. Het lijkt uitzichtloos
In Rusland worden soldaten die in Oekraïne vechten en doden gezegend met iconen. In de iconen zouden zij juist moeten zien hoe Christus één is geworden met de slachtoffers van geweld overal in de wereld.
vader Paul
Preek op de Zondag na Kruisverheffing, 17 sept. 2023
Donderdag was het feest van Kruisverheffing. Het kruis staat in het christendom centraal. Het openbaart iets heel wezenlijks over God, maar ook iets heel wezenlijks over ons mensen. Jezus toonde een liefde die ongekend was, een liefde die niemand buiten sluit, ook zondaars en tollenaars niet. Omdat zij verkeerde dingen doen werden zij veracht door wetsgetrouwe vromen. Men meende in Jezus’ tijd ook dat gehandicapten en zieken door God gestraft waren omwille van hun eigen zonden of die van hun ouders. Men vond ze onrein. Omdat zij werden buitengesloten trok Jezus zich hun lot aan, hij zat met zondaars en tollenaars aan tafel, hij genas zieken en gehandicapten.
God is in Jezus mens geworden, zo kwam Gods liefde zichtbaar en tastbaar onder de mensen. Op het kruis hangt God, solidair met machteloze mensen, machteloos opgeofferd door de wreedheid van mensen met macht. En daarmee openbaart het kruis ook hoe wij mensen feitelijk in elkaar zitten.
Het verhaal van het lijden en sterven van Jezus is als een detective. De spannende vraag is: door wie is Jezus veroordeeld en gekruisigd? Door de joodse leiders, door de menigte die roept: kruisig hem! Door Pilatus die zwicht voor deze menigte? De leerlingen van Jezus die weg liepen bij zijn gevangenname, omdat ze hem als een mislukkeling zagen, zodat Petrus zei dat ie niets met Jezus te maken had? Eigenlijk is de boodschap van het kruis dat wij mensen allemaal schuldig zijn aan de dood van Jezus. Telkens als er iemand onschuldig wordt veroordeeld, of benadeeld en wij daar aan meedoen of dit laten gebeuren, telkens als iemand verhongert omdat wij dit niet tegen houden, wordt Jezus opnieuw gekruisigd. Wij zijn geen van allen brandschoon. Wij hebben er aandeel in.
Het is afhankelijk in welke buurt je opgroeit of in welke familie je geboren bent in hoeverre je in aanraking komt met het kwaad. In bepaalde stadswijken vraagt de politie jongeren regelmatig naar de identiteitskaart. Die jongeren voelen vooral wantrouwen. Maar de meeste van ons wordt een ID-kaart op straat nooit gevraagd. Natuurlijk heeft iedereen een vrije wil, je kunt kiezen om met verkeerde dingen mee te doen of niet. Maar de verleiding is vaak groot. In arme wijken wordt menige tienerjongen gevraagd of hij een pakketje ergens bezorgt voor flink wat geld. Voor hij het beseft zit hij in de criminele drugswereld, waar hij maar heel moeilijk uit kan komen. Vaak hoor je zeggen: ze moeten de rotte appels in de samenleving harder aanpakken, maar in elke rotte appel zit vaak een gaaf klokhuis.
Het rijke deel van de wereld waartoe wij behoren is verantwoordelijk voor de klimaatverandering waar de mensen in de arme landen slachtoffer van zijn. We kunnen het niet alléén aan de regering of de grote bedrijven overlaten om het tij te keren. We zullen als gewone burgers onze levenswijze moeten veranderen, versoberen, veel duurzamer en natuurlijk naar draagkracht.
Het evangelie van Jezus leert solidariteit en vergeving. Het kruis zegt dat we ons allemaal moeten bekeren. Maar het kruis zegt ook dit: al ben ik zelf een mens die zondigt, toch word ik gedragen door een liefde die oneindig groot is en die wil vergeven. Ondanks mijn gebroken menszijn mag ik zelf leven in innerlijke rust, dankzij het kruis. Door Christus worden wij gerechtvaardigd, ondanks dat wij zondaars zijn, zo hoorden we in het epistel. En vanuit dit rustig vertrouwen mag ik mij helemaal proberen te geven aan mijn medemens, vooral de mens in nood.
vader Paul
Preek op de 12e zondag na Pinksteren, 20 augustus 2023
Jezus vraagt aan een rijke man om zijn bezit te verkopen en de opbrengst aan de armen te geven. Bij armen moeten we niet alleen denken aan mensen met weinig geld. Jezus noemt in de zaligsprekingen allerlei mensen die afhankelijk zijn van anderen, mensen in de marge. Hij noemt hen zalig, omdat God hen nabij is. Armen van geest zijn kwetsbaar omdat rijke mensen hun macht tégen hen gebruiken. Treurenden zijn terneergeslagen door verlies of omdat zij niet opgewassen zijn tegen onderdrukkers. Zachtmoedigen worden veracht in een keiharde maatschappij. De barmhartigen zijn niet wraakzuchtig, en staan niet op hun rechten tegenover anderen. De zuiveren van hart blijven integer, waar menigeen dit niet is. Vredestichters weigeren geweld te gebruiken en men vindt hen verraders. Tenslotte zijn er de mensen die vervolgd, gekleineerd en uitgestoten worden. Al deze groepen mensen kunnen we armen noemen, in veel betekenissen.
Jezus vraagt de rijke man zijn bezit te verkopen. Maar hoe moeten we dit heel concreet voorstellen? Wat betekent het om zomaar geld weg te geven aan de armen? Moet die rijke man in het evangelie weldoener worden zoals Bill Gates of Soros? Als gulle gever kan ie beroemd worden, maar ook belaagd worden door profiteurs. Als Jezus zelf brood deelt met een menigte wordt hij geheel verkeerd begrepen.
In het evangelie wordt ook verteld over een vrouw, een zondares die heel kostbare balsem over Jezus voeten uitgiet. Dan zeggen de leerlingen van Jezus: wat een verkwisting, die balsem zou beter verkocht en kunnen worden ten bate van de armen. Maar Jezus zegt: armen hebben jullie altijd bij je, maar Mij niet altijd. In feite bedoelt Jezus hier dat Hijzelf een arme is, die spoedig uitgestoten en ter dood gebracht wordt. Voor deze concrete arme, die Jezus is, hebben de leerlingen geen oog.
Als Jezus de rijke man vraagt zijn bezit te verkopen, en hij kan dit niet, dan wordt zichtbaar hoezeer de man vastzit aan zijn eigen bezit. Zoals de leerlingen vast zitten aan hun denkbeelden als ze Jezus in de steek laten als Hij gevangen wordt genomen. Bezit of denkbeelden, ze maken een mens blind voor een concrete mens in nood. Het gaat ook niet enkel om materiele dingen, al is het natuurlijk heel goed om bij te dragen aan de voedselbank. Maar het is ook aandacht geven, werkelijk meeleven en een stuk met een ander mee optrekken in een moeilijke situatie. Er is nog iets waar de rijke man in het evangelie blind voor is. En dat is vreugde bij het afstand doen. Jezus vertelt over de blijdschap van een landarbeider die een kostbare schat vindt in een akker en van een koopman die een kostbare parel vindt. Beiden zijn hier zo blij mee dat ze alles verkopen wat zij bezitten om die schat of parel te verwerven. De schat en de parel duiden op iets dat het eigen belang te boven gaat. Het is de blijdschap van het niet vast zitten aan je bezit met het oog op wat veel meer waarde heeft.
Bij de wereld-jongerendagen heeft Paus Franciscus de anderhalf miljoen aanwezige jongeren opgeroepen om zichzelf te durven geven aan de ander, uit vreugde, naar het voorbeeld van Maria die zich haastte naar haar nicht Elisabeth uit vreugde om de komst van Christus. Maria die haar hele leven met alle risico’s gegeven heeft in dienst van haar Zoon. Wij eren haar nu enkele dagen na het feest van haar ten hemelopnening, haar ontslapen.
Vader Paul
Preek op de 3e zondag na Pinksteren, 18 juni 2023
Vandaag zegt Jezus in het evangelie: kijk naar de lelies op het veld en naar de vogels in de lucht. Zo zien wij hoe God als een liefhebbende vader voor ons zorgt, en dat we ons in die zorg van God geborgen mogen weten. Want ons leven is een geschenk. Ook al is datzelfde leven kwetsbaar.
De gemiddelde leeftijd ten tijde van Jezus in Galilea was 30 jaar, wie 50 of 60 jaar werd was heel oud. Mensen leden aan heel veel erge ziektes. De arme boeren en vissers in Galilea hadden ook te lijden onder heel zware belastingen. Wie de schuld hierdoor niet meer kon betalen raakte dan ook aan de bedelstaf. Zorgen genoeg dus voor die mensen daar. En toch zegt Jezus maak je niet te zeer bezorgd. Hoe kan Jezus dit zeggen tegenover mensen met zoveel leed? Jezus verwijst naar de zorg van God. Maar die zorg van God wordt concreet als mensen, zoals Jezus het voordeed, het leven met elkaar delen. Jezus vormde een gemeenschap van volgelingen die oprecht om elkaar bezorgd waren en gedeelde smart is halve smart.
Het leven is een geschenk, iedere dag opnieuw uit de handen van God. Maar het is ook een opgave: zoek eerst het Koninkrijk van God en de gerechtigheid. Bekommer je niet zozeer om jezelf maar om de mens naast je. Dan komt Gods Koninkrijk tot leven.
Ik krijg van tijd tot tijd een mailbericht van een vrouw uit Kiev die ik goed ken. Zij schreef mij onlangs hoe vanaf begin mei de raket en drone aanvallen op de hoofdstad sterk zijn toegenomen. Hoe de mensen ’s nachts slecht slapen door het aanhoudend lucht alarm, en vaak overdags als slaapwandelaars rondlopen. Veel mensen leven nu in permanente stress en in een soort depressie. Tegelijkertijd, zo schrijft ze, gaan de mensen bijzonder vriendelijk met elkaar om. Ze helpen elkaar waar ze kunnen, veel meer dan voor de oorlog. Mensen zijn vol van verdriet door de enorme prijs die ze betalen om hun leven en hun vrijheid te verdedigen. Tegelijk koesteren ze een sterke religieuze hoop dat er een overwinning komt op het kwaad dat hen nu treft. En niet-gelovigen in Kiev ontdekken zo de kracht van religie en de energie die het geeft, aldus dit mailbericht.
Wat betekent dit alles voor ons hier in dit veilige Nederland? We vergissen ons als we denken dat het evangelie alleen maar een moraal is, een oproep om zoveel mogelijk van jezelf op te offeren, en materiele verlangens los te laten. Ook al dwingt de klimaatcrisis ons om drastisch te veranderen als het om energiegebruik consumptie en vervoer gaat. Maar het gaat in het evangelie om iets anders. Als je het evangelie goed leest is het christenzijn heel vreugdevol. Je hebt iets ontdekt waar je heel blij van wordt en waarvoor je heel veel kan loslaten. Zoals Jezus het vertelt: een boer vindt op een akker een schat, en daar wordt hij zo blij van dat ie heel zijn bezit verkoopt om die schat te kunnen verwerven. Er kan in ieder van ons iets gebeuren, waardoor we het vertrouwde en alledaagse van ons leven wel moeten loslaten, maar we kunnen dat omdat we iets heel moois gevonden hebben. Een vrijheid als die van vogels, liefde van mensen om je heen die elkaar als bloemen doen opbloeien en hoop omdat ons leven in Gods hand ligt terwijl het in de wereld om je heen vaak hopeloos lijkt. En zo mogen we ons aan het einde van de viering ook toevertrouwen aan de Moeder Gods Wladimirskaja, aan haar zorg voor ons.
vader Paul
Preek op Pinksteren 2023, 29 mei 2023
Op Pinksteren ontvangen de leerlingen van Jezus de Heilige Geest die hun de moed geeft om aan de wereld de Blijde Boodschap te brengen. Wij vieren dit omdat de Heilige Geest er ook voor ons is. Wij moeten oppassen om de Heilige Geest als iets geheimzinnigs, iets vaags en iets zweverigs voor te stellen. Alsof wij het gewone aardse bestaan zouden moeten loslaten en met ons hoofd in de wolken moeten leven. Wij vinden de Heilige Geest niet door de menselijke kant van ons leven te ontvluchten. De Heilige Geest is een goddelijke kracht die inwerkt op mensen. De apostelen zijn gewone mensen, ieder met zijn eigen aard. En het talenwonder dat we net hoorden vertelt dat de kerk uit mensen bestaat die ieder hun eigen taal, eigen cultuur en gewoontes hebben.
Niets menselijks is ons mensen van de kerk vreemd. Ook al heeft ons menszijn vaak onaangename kanten, waardoor wij elkaar behoorlijk kunnen ergeren. Maar dit menselijke wordt door de Heilige Geest beïnvloed. Zo, dat ons menszijn wordt getransformeerd. En zo kunnen wij door de kracht van de gestorven en verrezen Jezus anders met elkaar omgaan. Net als met de apostelen gebeurde.
Toen ze nog met Jezus naar Jeruzalem optrokken maakte de apostelen ruzie over wie van hen de voornaamste waren. De apostelen kenden net als wij, menselijke rivaliteit. Na de kruisdood van Jezus waren ze diep teleurgesteld. Het Koninkrijk dat Jezus beloofde leek een misluk-king. Jezus had duidelijk gefaald. Tegelijk voelden de apostelen zich schuldig. Ze hadden Jezus in de steek gelaten, toen hij gevangen genomen was, een van hen had hem verraden, en Petrus had hem verloochend. Maar door de Verrijzenis van Jezus en de komst van de Heilige Geest veranderden de leerlingen van Jezus. Niet door eigen kracht maar door een inzicht dat hun geschonken werd.
Jezus was niets anders dan de gevende liefde van God. En met die gevende liefde vergaf Jezus zijn beulen en ook zijn leerlingen. Eigenlijk gaat het hier om een heel grote vrijheid. Jezus leefde zelf uit die vrijheid. En vanuit die vrijheid heeft Hij zijn leven gegeven. Door de Heilige Geest kan iets van die gevende liefde na zijn Verrijzenis ook in ons doorbreken en een kans krijgen. Zo dat ook wij als iemand ons mishandeld heeft kunnen vergeven. Die gevende liefde maakt dat je niet krampachtig vast blijft houden aan je bezit maar dit kan delen met anderen. Wij mensen hoeven geen rivalen meer van elkaar te zijn, concurrenten die elkaar bestrijden, en dit alleen al is enorm bevrijdend. Er doemt iets op van een wereld die leeft uit de liefde, in vrede en in vrijheid. En als dat toch nog ver weg lijkt in moeilijke omstandigheden dan ben je vervuld van hoop.
Ooit was ik op een vakantiereis op een boot op zee voor een overtocht. Het was een heldere zomeravond en het achterdek was vol mensen van allerlei nationaliteiten die samen genoten van de rust van een rimpelloze zee en de zon die als een grote rode bal laag naar de horizon zakte. Er was daar ook een groep Engelse militairen die met een gitaar begonnen te zingen; he’s got the whole world in is hand, he is got the whole wide world in his hand. En iedereen begon mee te zingen. Iets van het visioen werd waar, het was onvergetelijk.
vader Paul
Preek op de 7e zondag van Pasen, 21 mei 2023
Vanouds is in de rooms-katholieke traditie deze zondag na Hemelvaart ‘Wezenzondag’ genoemd. Want als Jezus naar de hemel is gegaan, voelen de achtergebleven leerlingen zich een beetje als wezen die zonder ouders voortaan op eigen benen verder moeten gaan. Maar bij het laatste avondmaal heeft Jezus volgens Johannes gezegd: Ik laat jullie niet als wezen achter, ik kom bij jullie terug. Bovendien worden de leerlingen gesterkt door de Heilige Geest, die zij op het Pinksterfeest in alle volheid ontvangen. In feite is Jezus veel meer dan een bijzonder profetisch mens, die zijn volgelingen na zijn dood alleen met een mooie herinnering achterlaat. Steeds meer gaan de leerlingen na Jezus dood en verrijzenis inzien dat God zelf in Jezus aan hen verschenen is. Jezus is één in wezen met de Vader.
Zo werd het geformuleerd in onze geloofsbelijdenis op het concilie van Nicea van 325. En dit was een reactie op de Arianen die niet in de goddelijkheid van Jezus geloofden. De Byzantijnse traditie herdenkt vandaag op deze zondag de vaderen van dit concilie.
Jezus heeft God aan ons mensen op een heel bijzondere zichtbaar gemaakt. Zo bijzonder dat allen die in Jezus geloven door Hem een blijvende band met God kunnen beleven. Ik sprak een jongen die net eindexamen van zijn middelbare school heeft gedaan. Hij had als bijvak filosofie gekozen en de Deense denker en dominee Kierkegaard bestudeerd. Die jongen is niet kerkelijk opgevoed. Maar hij is diep geraakt door wat hij van Kierkegaard heeft geleerd. Hij zei mij: ik weet nu dat je als mens een heel innerlijke band met God mag beleven.
En dit horen wij vandaag ook in het evangelie. Jezus zegt daar in zijn gebed tot de Vader: ‘en dit is het eeuwige leven dat zij U kennen’. Dit "kennen" is niet een louter rationeel kennen. Maar het betekent dat wij mensen omgang hebben met God, met Jezus. We zeiden vroeger dat een meisje en een jongen "kennis hadden" aan elkaar. Ze kenden ze elkaar soms al, omdat ze in dezelfde klas hadden gezeten. Maar nu zijn ze een stel, ze hebben deel aan elkaars leven. Het woord kennen betekent hier dat je in een relatie leeft. Zo worden de leerlingen door Jezus in het gebed betrokken. Zij hebben de Vader leren kennen, erkennen Jezus als gezonden door de Vader. Daarmee zijn ze niet meer "van de wereld”. Zij hebben al deel aan het goddelijk leven! Nu Jezus naar de Vader gaat en hen in de wereld moet achterlaten, bidt hij voor hen. Als Jezus zelf niet meer op aarde zichtbaar voor hen kan zorgen, vraagt Hij dat de Vader hen mag bewaren in dezelfde verbondenheid als hij met de Vader heeft.
Van de week stond in de krant een verslag van een gezamenlijke dag van misdienaars uit ons land in Kevelaer. Kinderen nog: zij zeiden: nu ik misdienaar ben voel ik mij dichter bij God. Een jongen zei: God is altijd heel dicht bij mij. Hij heeft mij altijd geholpen. Een meisje zei: ik heb het idee dat God over mij waakt. Mooi om dit in de krant te lezen. En zo staan wij, beste mensen, met Christus in relatie als ranken aan de wijnstok. En die verbondenheid is het werk van de Heilige Geest. De Kerk komt tot leven door de Heilige Geest. We bidden om de Geest dat die de kerk mag vernieuwen. Zeker in deze tijd van het synodaal proces waar veel gelovigen in gesprek raken over de toekomst van de kerk. En in oecumenische openheid met andere christelijke kerken, zoals de lantaarn die in deze viering is binnengebracht symboliseert. En we bidden dat wij christenen er door mogen opleven. In liefde en zorg voor elkaar en in zorg voor deze zo enorm kostbare planeet aarde die wij mogen bewonen.
vader Paul
Preek op de tweede zondag van Pasen, Thomaszondag, 16 april 2023
Het geloof in de Verrijzenis van Jezus is niet vanzelfsprekend. Voor de leerlingen van Jezus was het volkomen onverwacht. De apostelen hebben er een echte transformatie door ondergaan. Van schuldbewuste bange mensen, die Jezus in de steek hadden gelaten, worden het moedige getuigen. Het is helemaal niet gek dat Thomas eerst nog twijfelt, hij wil zelf de wonden van Jezus zien en betasten. Maar als hij Jezus wonden gezien heeft weet hij dat de Verrezen Christus de gewonde Christus is. Die op een verschrikkelijke manier ter dood is gebracht. Wie gekruisigd werd moest wel door God vervloekt zijn, zo meende men. En toch door werd Hij door God uit de dood gered. De twijfelende Thomas komt tot een grootse en indrukwekkende geloofsbelijdenis: ‘Mijn Heer en mijn God’!
Het zegt veel dat de Verrezen Christus juist zijn wonden toont aan Thomas. Gods wereld is zo corrupt en door haat aangetast dat God zelf in Jezus de vreselijke gevolgen daarvan wilde ondergaan. Christus blijft verbonden met alle mensen die onschuldig lijden en vaak de diepste vernedering moeten ondergaan. De wonden die de twijfelende apostel Thomas aanraakte verwijzen naar de wonden van allen met wie Christus verbonden blijft. Heeft Christus niet gezegd: Ik had honger en dorstig en je hebt Mij te eten en te drinken gegeven, Ik was ziek en in de gevangenis en je hebt Mij opgezocht, Ik was vreemdeling en je hebt Mij opgenomen.
Wij kunnen Christus’ wonden aanraken in de littekens van onze naasten, in de littekens van hun lichaam, maar net zo goed ook in die van hun ziel.
Op de Paasicoon zien we hoe Jezus afdaalt in het rijk van de dood. Volgens de joodse traditie was God hier helemaal afwezig, het was een oord van duisternis en wanhoop, waar God niet meer gedankt of geloofd wordt. Maar als Jezus hier in afdaalt, dan heeft God zelf dit terrein van de dood betreden en is Hij zelf hier aanwezig, waar je het totaal niet zou verwachten.
Oekraïne is een land in oorlog. Ondanks de verschrikkingen van raketinslagen op gewone burgers en beschietingen op slagvelden vinden mensen juist kracht in het geloof. Ik laat u een foto zien van een icoon van de Moeder Gods die geschilderd is op de deksel van een munitiekist. Zonder krijt laag, direct op het ruwe hout. De schilder, Olexander Klymenko, heeft zo al meerdere iconen geschilderd. Hij zegt: ik schilder juist in deze oorlogstijd deze iconen als getuigen van de overwinning van het leven op de dood. We kunnen deze oorlog alleen met liefde winnen. Als ik bij de soldaten kom op zoek naar deksels van lege munitiekisten begroeten ze mij hartelijk. Als ze mijn iconen zien voelen ze zich niet langer kanonnenvoer, maar ze weten dat er iets transcendents moet zijn. Er is niet alleen de smerigheid, het vuil en het bloed van de oorlog. De soldaten zien deze iconen als Gods licht, midden in de duisternis van deze oorlog.
Wat betekent dit voor ons? God zelf bewandelt de weg van het lijden samen met hen die lijden. Met het uitzicht op de Verrijzenis. Jezus wil inderdaad dicht bij ons zijn ook als wijzelf lijden en verdriet kennen; Hij wil onze pijn op zich nemen. Wanneer we – zelfs in grote pijn – dit aanvaarden, krijgen lijden en dood niet langer het laatste woord. Dan komt de goddelijke liefde binnen in die ellende. Die liefde is sterker dan de dood, die liefde vergaat nooit.
vader Paul
(Zie bij Google: iconen Olexander Klymenko)
Preek met Pasen, 10 april 2023
Het blijkt dat de uitvoeringen van de Matheus Passie van J. S. Bach opvallend veel jongere bezoekers hebben getrokken. Ook de Passion die ook dit jaar nu in Harlingen werd gehouden kreeg veel aandacht, ook van niet-kerkelijke mensen. Met populaire songs en muziek werd het kruis van Jezus rondgedragen. Hoe kan het dat dit kruis nog steeds zoveel mensen aanspreekt? Als iets bijzonders, als een teken van hoop? Het kruis van Jezus toont aan dat een samenleving, of het nu de joodse en Romeinse is van 2000 jaar geleden of nu, telkens weer slachtoffers maakt. Onschuldige mensen die vervolgd en uitgebannen worden. Het meest onschuldige slachtoffer ter wereld is Jezus. En in de Verrijzenis van Jezus zien we dat God dit onschuldig slachtoffer rehabiliteert. In Jezus mogen we alle slachtoffers zien van alle tijden en over heel de wereld.
Maar Jezus is wel een heel bijzonder slachtoffer. Hij geeft zich in vrijheid. In vrijheid ging Hij naar Jeruzalem wetend dat Hij daar gedood zou worden. Hij wilde tot het laatste toe getuigen dat God liefde is die niemand buitensluit. Zijn dood maakt duidelijk hoe verkeerd het is als mensen buitengesloten worden. En er is nog iets heel bijzonders: Jezus vergeeft zijn beulen, hij vergeeft zijn onderdrukkers. Hij riep op het kruis: Vader, vergeef het hun want zij weten niet wat zij doen. En als hij op de avond van zijn Verrijzenis aan zijn verbijsterde leerlingen verschijnt, vergeeft hij hen ook. Zijn leerlingen die hem bij zijn gevangenneming als een mislukkeling zagen en die hem in de steek lieten en Petrus die hem verloochende.
De verrezen Jezus maakt een nieuw begin met hen. Jezus bevrijdt mensen van schuld maar ook als ze slachtoffer zijn geworden van wrok en wraakzucht. Hij wil niet dat mensen in een slachtofferrol blijven steken en alsmaar boos blijven om wat hen is aangedaan.
Het kruis van Jezus sticht een nieuwe eenheid onder alle mensen. Zodat niemand meer buitengesloten en tot slachtoffer gemaakt hoeft te worden. Het nieuwe testament helpt ons daarbij. Bij de broodvermenigvuldiging leerde Jezus dat je met weinig genoeg kan hebben omdat wij mensen met elkaar kunnen delen. En Paulus zei: in Christus is man noch vrouw, jood noch Griek, slaaf nog vrije, Romein noch barbaar. In Christus verdwijnen de tegenstellingen die wij mensen onderling maken, de stands- en klassen verschillen. Jezus brengt ons in een geheel nieuwe vrijheid. Hij zei: als je bidt, of vast of goede werken doet, doe het niet voor het oog van de mensen. Maar ga je binnenkamer in, keer tot jezelf in. En daar vindt je God die weet wat je nodig hebt. God zelf geeft je een nieuw gevoel van eigenwaarde. Het hangt niet af van wat de mensen van je vinden, van wat de buitenwereld van je verlangt. God wekt een nieuwe creatieve manier van leven in je op. Je hoeft niet mee te doen met wat de goegemeente vindt dat nodig is en wat de reclame ons aanprijst. Nee, vanuit een innerlijke vrijheid mogen we Jezus volgen, en proberen net als hij onszelf te geven in liefde en net als Hij tegenslag te dragen. En bij alles mogen we leven in hoop. Als mensen die opgewekt worden door de Verrijzenis.
vader Paul